İki rekâte yetişememiş ise yine böyle başlayub birinci rekâtın ikinci secdesinden sonra doğru ikinci rekâte kalkar ve besmele ile Fâtihâ ve zam-ı sûreyi okuyarak namâzını İkmâl eder.
Üç rekâte yetişememiş ise evvelki gibi sübhâneke ve Fâtiha ve zam-ı sûre ile bir rekât kılub oturur.” Ettahiyâtuyu “okuduktan sonra kalkar. Yine Fâtiha ve zam-ı sûre ile birer rekât daha kılub oturmadan kalkar . Ve kıldığı son rekâtte yalnız fâtihayı okuyub rükû’a gider. vVe namazını ikmâl eder. Eğer dördüncü rek’atin rüku’undan sonra imâma uyarsa imâm selâm verdikten sonra kalkub dört rek’ati yalnız kıldığı usul üzre kılar. Bu yalnız kıldığı rek’âtlerin içinde secde-i sehvi icâb eden bir şey vaki’ olursa secde-i sehiv yapar.
Secde-i sehvi yapmak içün namâzdan iki tarafına selam verdikten sonra hemen iki kere secde edüb oturur “ettahiyat, salavât, dua”yı okuduktan sonra da tekrar selâm vererek namâzdan çıkar.
Muktedînin kıra’etinden ma’ada rükünlerde imâma tâbi’ olması yâ’ni imâm ile berâber işlemesi lâzımdır. Rükû’ ve sücûddan imâmdan evvel kalkamadığı gibi imâmdan bir tesbihâttan ziyâde geriye kalmamalıdır. Vitr namâzında kunut duâsını imâm daha evvel bitirüb de rükû’a giderse muktedî de hemen duâyı bitürüb imâmla rükû’a gitmelidir sâir ezkâr ve tesbihâtta dahi böyle yapmalıdır. Ancak ka’de-i ûlâ ve ahîrede teşehhüdü tamâm etmedikçe mutaba’at etmez.
Lâkin mutaba’at etmese de bir şey lâzım gelmez.
Namâzda imâm beş şeyi işlemese cema’at dahi işlememelidir:
1 – Kunut duaâsı,
2 – Bayram namâzının tekbîrleri,
3 – Ka’de-i ûlâ,
4- secde-i tilâvet ,
5 – Secde-i sehiv. İmâm bunlardan birini terk ettiği sûrette cema’at dahi terk etmelidir.
Namâzda dört şeyi imâm işlerse cema’at işlememelidir:
1 – Ziyâde secde yapsa,
2 – Bayram namâzlarının tekbîrlerinde rivâyetten ziyâde yapsa,
3 – Cenâze namâzında dört tekbîrden ziyâde yapsa,
4 – Sehven beşinci rekâta kalksa.
Bu dört halde cema’at imâma tâbi’ olmayub beklerler. Dördüncü mes’elede iki ihtimâl vardır: İmâm beşinci rekâta kalktığı sûrette ya kade-i ahîrede oturub da kalkar yâhud ka’de-i ahîrede hiç oturmadan kalkar.
Eğer ka’deye oturduktan sonra kalkarsa cema’at kalkmayub oturdukları halde
bekler. Eğer imâm geri dönüb oturursa imâm ile berâber selâm verirler.
Eğer imâm geri dönmezse kıldığı rek’atin secdesine varınca cema’at imâmı bırakub kendi başlarına selâm verirler. Ve namâzları tamâm olur.
Eğer ka’de-i ahîreye hiç oturmadan kalkarsa cema’at kalkmayub yine beklerler. İmâm geri dönmeyüb meşgûl olduğu rek’âtin secdesine varınca cümlesinin namâzı fâsid olur.
Cema’atle farz kılındıktan sonra son sünnet kılınacağı zaman imâmın farz kıldığı yeri değiştirmesi sünnettir. Cema’atin değiştirmeleri yâ’ni safı bozmaları müstehabtır.
Farzın hitâmında ,”Allâhümme ent esselâm ve mink es selâm tebârekteyâ zel celali vel ikram” duâsını okuduktan sonra hemen son sünnet kılmağa kalkmalıdır.
Kalkmayub biraz durmak mekrûhtur.
Namâz tekmîl olduktan sonra cema’at iki kişi dahi olsa imâmın cemaate doğru
teveccüh etmesi sünnettir. İmâma karşı namâz kılan bulunduğu takdîrde cema’ate doğru dönmeyüb biraz sağına yâhud soluna döner.
Namâz tekmîl olduktan sonra namâzın kabulü hakkında Cenab-ı Hakk’a dua etmek sünnettir.
Şöyle ki, üç kere istiğfâr ve birer kere “âyet ül kürsî” ile mu’avvezeteyni yâ’ni “kul eûzü” sûrelerini okuduktan sonra otuz üç kere “ Sübhanallah, Elhamdülillah, Allahü Ekber” deyüb bir kere de La ilahe illallah vahdehu laşerike leh lehümülkü ve lehülhamdü Vehüve âlâ külli şeyin kadîr” demeli. Sonra ellerini göğüsü mukâbiline kaldırub aralarını biraz açmalı. Ve ellerin içini semâya doğru açub huzur-u kalb ve tazarru’ ile Cenab-ı Hakk’a duâ etmelidir. Duâ Türkçe de olur, Arapça da olur. Lâkin mânâsını bilirse Arapça yapmak daha iyidir. Duânın bir çok nevi’leri vardır. Hiç olmazsa Hazret-i Peyganber efendimizin tavsiye buyurdukları “Yârabbîm! Seni zikr etmek, sana şükretmek, sana güzel ibâdet eylemek üzre bana yardım et,”mânâsına olan şu:”Allahümme einni alâ zikrike veşükrike ve hüsni ibadetike ”duâsını olsun okumalıdır.
Duâ hitâmında Sübhâne Rabbenâ rabbil’izzeti ammâ yesufûn ve selâmün alel mürselin Vel hamdülillâhi Rabbil âlemin ”demek müstehabtır.
Duâdan sonra eliyle yüzünü mesh etmek sünnettir.
SÜALLER
Yalnız olarak bir farza başlayan kimse aynı farz içün cema’at hazırlanub İkâmet olunsa ne yapar? Bir vaktin sünnetine başlayan bir kimse farz içün cema’at hazır olunduğunu görünce ne yapar?
İmâma iftitâh tekbîrinde yetişemeyen kimse ne yapar? İmâma birinci, ikinci, ,üçüncü dördüncü rekâtlarda yetişemeyen kimse o rekâtları nasıl kazâ eder? Secde-i sehiv nasıl yapılır? İmâma tâbi’ olmak usûlünü beyân ediniz? Namâzda imâmın terk ettiği ef’alden hangilerini cema’at de terk eder?
Kaç şeyi imâm işlerse cema’at işlememelidir? Namâz tekmîl olduktan sonra yapılaacak şeyleri beyân ediniz. Namâz duâsını nasıl yaparsınız?
___________________________
CUM’A ve BAYRAM NAMÂZLARI
Müslümanların büyük bir kalabalık ve cem’iyetle toplu olarak birleşmeleri ve bu münâsebetle yekdiğerinin ahvâline vâkıf olarak muhtâç olanlara yardım etmeleri ve selâmet-i din ve vatan İçün müşâverelerde bulunmaları hikmetine mebni üzerimize haftada bir kere (Cum’a) farz ve senede iki kere (bayram namâzı) vâcîb olmuştur.
Lâkin bu namâzlar her yerde kılınmaz. Ve herkese farz ve vâcîb değildir. Bunların sâir namâzlardan fazla olarak bir takım şartları daha vardır.
________________
SÜALLER
Cum’a ve bayram namâzları ne içün meşrû kılınmıştır?
______________
CUM’A NAMÂZI
Cum’a namâzı ferâizin en ehemmîyetlilerinden olub Cum’a günü öğle vaktinde kılınır. Cum’a namâzını kılanların üzerinden o günün öğle namâzı sâkıt olur. Cum’a namâzını kılamayanların o gün kıldıkları öğle namâzı sahîhtir.
