Sadrettin Bayram

DÜNYA MUTFAKLARI

Sadrettin Bayram

Fransız Mutfağı

Günümüzde mutfak denilince ilk akla gelen millet Fransızlardır. Çünkü Fransızlar her şeyden önce midelerine ve damak tatlarına önem veren insanlardır. Bunun en büyük belirtisi de menüleridir. Çünkü Fransız menüsü peş peşe 14 yemek ve tatlıdan oluşmaktadır. Bundan dolayı Fransızlar dünya ekseninde mutfaklarıyla tanınmaktadırlar.

Fransız Mutfağı en büyük gelişmesini XIV.Louis (1637-1715 yılları arasında yaşamış Fransa Kralı) zamanında göstermiştir. Hatta bazı tarihi kaynaklara göre XIV.Louis tahta çıkmadan önce Fransızlar yemeklerini belli bir kaideye göre yemez ve protokolün ne olduğunu bilmezlerdi. Tahta çıkınca mutfağa da önem vermiş ve günlük işleri arasında mutfağa inip aşçılardan açıklamalar alır, emirler verir, bunların yanı sıra aşçıların her isteğini titizlikle yerine getirirdi. Bu yaklaşım Fransa’da mutfağın ilerlemesinin sebeplerindendir(DIETER ve diğerleri,1989:13).

XIV.Louis’i örnek alan kralların Fransa tahtına geçmesiyle birlikte Fransız mutfağı kendini yenileyerek genişlemiş ve bugün bütün dünyaya yemeklerini orijinal isimleriyle kabul ettirmiştir. Hatta dünya yemekçilik sektöründe Fransızca ortak dil olarak kullanılmaya başlanmıştır. Bu durum ülkemizde de böyledir. Turistik otellerin çoğunda turistlere Fransız mutfağı takdim edilmektedir.

Fransız mutfağının tesirinde kalan Amerikalılar ve Amerika’nın, dolayısıyla dünyanın en büyük otomobil firmaları her sene imal ettikleri milyonlarca arabaya “Parisienne, Monte Carlo, Grand Prix, Sabe, Chevet” ve daha birçok Fransız ismi koymakta yarış ederler. Düşünebilir misiniz? Günde yüz elli milyon insanın izlediği televizyonda bu arabaları tanıtmak gayesi ile günde yüz binlerce defa söylenen Fransız isimleri. Fransız hükümeti böyle bir reklamı yaptırmaya kalkışsa milli bütçesi yeterli olmayacaktır(NECİP USTA,1979:7).

Çin Mutfağı

Çin mutfağı, geçmişini koruyabilmiş ender mutfaklardan bir tanesidir. Çin mutfağı birbirine benzeyen yemekleri, çeşitli çimlenmiş filiz ve benzeri malzemelerin kullanılması, ayrıca mutfakta kullanılan malzeme, alet ve gereçlerinin farklılığı ile dikkat çeker. Geleneklerini koruyabilmiş bir mutfaktır. Tarihin seyirleri içerisinde orada zamana uyan değişiklikler gösterse de, özde yemek çeşitlerini saklayabilmişlerdir(GÜRMAN,1993:5).

Ünlü aşçılarımızdan Necip Usta(1979:8) Çin mutfağı hakkındaki görüşlerini dile getirirken, “Fransız mutfağının tesirinde kalmayan tek mutfak ve en az Fransız mutfağı kadar güzeldir” demiştir. Türk mutfak sanatının önemli isimlerinden sayılan Necip Usta’nın bu görüşü Çin mutfağının dünya mutfakları arasındaki yerini az da olsa bize ifade etmektedir.

Rus Mutfağı

Rus mutfağı için güzel şeyler söylenir. Soğuk ülke olduğundan dolayı kuvvetli yemeklerden meydana gelir. Fakat en kuvvetli olduğu dönemlerde bile Fransız mutfağının tesiri altında kalmıştır. Buna rağmen Rus mutfağının dünya mutfakları içindeki ağırlığı her zaman hissedilir derecede olmuştur. Ülkemizde de bazı otellerde Rus mutfak sanatından örnekler sergilenmektedir.

Japon Mutfağı

Hiç kimsenin ismini anmadığı Japon mutfağı, Uzakdoğu’nun en güzel misafirperverliği, çiçeğe düşkün Japon çocuğu, soğuk mutfaktaki hünerleri ile yavaş yavaş isminden bahsettirmeye başlamış ender dünya mutfaklarından bir tanesidir(NECİP USTA,1979:7).

Amerikan Mutfağı

Amerikan mutfağı da, Amerikan toplumu gibi derleme bir özelliğe sahiptir. Çeşitli mutfaklardan aldıkları yemekleri yaşam biçimlerine uydurarak daha pratik ve daha kolay şekle dönüştürmüşlerdir. Fast-Food yemek anlayışı dünyaya buradan yayılmıştır. Artık dünya çapında birçok insanın öğlen yemeğini Fast-Food yemekler karşılamaktadır.

Amerikan yemeklerini daha çok “five-minute dishes”, yani dakikalık yemekler oluşturur. Haşlama yemeklerinin daha çok hâkim olduğu pratik bir mutfaktır(GÜRMAN,1993:5).

Bugün Amerikan mutfağı denilen mutfak şekli, kendini bütün dünyaya kabul ettirmiştir. Aynı şekilde ülkemizde de bu yemek kültürü Amerikan şirketleri aracılığıyla hızlı bir şekilde gelişmektedir. Mc Donald’s Türkiye’nin hemen hemen her iline şubeler açarak Türk insanına hizmet sunmaktadır. Her ne kadar sağlıksız bir beslenme şekli olsa da, bugün bütün dünyaya olduğu gibi kendini Türk insanına da kabul ettirmiştir.

İtalyan Mutfağı

Makarna-Spaghetti çeşitleri, bol renkli soslu et yemekleri “ragout” lar, çeşitli bol soğan, domates ve sarımsaklı soslar, pizzalar, balık çeşitleri ile aşağı yukarı tüm dünyaca sevilen bir mutfaktır. Genelde besleyici, kilo aldırıcı, bol kalorili yiyeceklerden oluşur. İtalyanların hareketli, renkli karakterleri yemeklerine de yansımıştır(GÜRMAN,1993:5).

İtalyan mutfağı makarna-spaghetti ve pizzasıyla dünyada ün salmış bir mutfaktır. Bugün dünyanın hemen hemen bütün otellerinde makarna-spaghetti ve pizza çeşitlerine rastlamak mümkündür. Bütün dünyada olduğu gibi, bu iki ürün Türkiye’de de büyük oranda ilgi görmüş ve insanların beğenisini kazanmıştır.

İngiliz Mutfağı

Daha çok haşlama ve meyvalı yemeklerin hâkim olduğu bir mutfaktır. Genelde dışarıdan gelen yemek çeşitleri çoğunluktadır. Yıllarca sömürgecilikle yaşamış olan Birleşik Krallık içinde bu durum gayet doğaldır. Kızartmalar, hamur işleri, börekler pek nadir görülür(GÜRMAN,1993,s.5).Dünyanın en zayıf mutfaklarından biridir demek herhalde yanlış olmaz.

 

Alman Mutfağı

Milli Alman mutfağı iyi şarküteri, sukrut, patates ve herengten oluşmuştur. Bu ülkede de Fransız mutfak sanatı kendini en üst düzeyde kabul ettirmiştir. Fakat Almanya’nın endüstrideki büyük üstünlüğü ve birbirlerine sıkı sıkı bağlılıkları, bu ülkenin aşçılarına uluslararası sahalarda diğer milletlerin hepsinden daha fazla yer ayrılmasına sebep olmuştur. Bugün Avrupa, Amerika ve Afrika’da uluslararası otel ve lokanta işletmelerine bir göz atarsak, Almanların kontrolü altında olduğunu görürüz. Almanlar Fransız mutfağını Fransızlardan öğrenmemişlerdir. İsviçrelilerden ve kitaplardan öğrendiler. Zira ortak Pazar dönemine kadar Almanlar Fransa’da, Fransızlar Almanya’da çalışmadılar(NECİP USTA,1979:8).

İsviçre Mutfağı

İsviçre çikolatanın merkezidir. Milli mutfakları ise şarküteri ve birkaç çeşit yemekten meydana gelmektedir. 1648’den sonra ciddi bir harp yüzü görmeyen, küçük fakat dünyanın en güzel ve en temiz dağ ülkesi, dünyada en güzel yemeklerin yenildiği ülke olarak ün yapmıştır. Dünya piyasalarına büyük aşçılar yetiştirmiştir(NECİP USTA,1979:8).

Arap Mutfağı

Arap mutfağı, bol baharatlı etler, hamur işleri, yağlı kebap çeşitleri, sebzeli kebapları ile ünlüdür. Türk yemeklerinin etkisinde fazla kalmış bir mutfaktır(GÜRMAN,1993:6). Genelde ağır yemekler çoğunluktadır. Sıcak iklim sahasında bulunmaları, insanların aklına daha hafif yemek kültürüne sahip olmaları gerektiği fikrini getirse de, aksine yemek kültürlerinde de aynı sıcaklık ve acılık hâkimdir. Arap yemek kültürü Mezopotamya ve Anadolu yemek kültürlerinden oldukça etkilenmiş ve etkilemiştir. Bunu Güneydoğu Anadolu Bölgesi yemek kültüründe açıkça görmek mümkündür.

İran Mutfağı

Acem mutfağı diye de isimlendirilen İran mutfağı pilav çeşitleriyle ünlüdür. Türk yemeklerinin birçoğu mutfaklarına yerleşmiştir. Kebap çeşitlerinde bile pirinç kullandıkları göze çarpar. Safran en çok kullandıkları renklendiricidir. Safranlı pilavları ünlüdür(GÜRMAN,1993:6).

 

 

Yazarın Diğer Yazıları