Kanatlı Hayvanların Sağlığı ve Verimliliğinde Belirleyici Güç Betain

Kanatlı endüstrisi, insan tüketimi için düşük maliyetli ve zengin besin maddelerinin üretilmesi adına hızla büyüyen bir sektör olarak giderek daha önemli hale geliyor. Son yıllarda artan küresel ısınma, dünya nüfusunun çok hızlı büyümesi, doğal afetler hatta beklenmedik savaşlar gibi faktörler göz önüne alındığında kanatlı sektörüne olan ilgi ve ihtiyaç da gün geçtikçe artıyor. Tüm bu faktörler üreticileri, yem katkısı ve ham madde gibi ürünler için alternatifler aramaya yönlendiriyor. Bu noktada Trouw Nutrition Türkiye Kanatlı Besleme Teknik Müdürü Uğur Karapıçak, betain maddesinin sunduğu faydaların kanatlı endüstrisi için nefes aldıran bir can suyuna dönüştüğünü belirtiyor.

‘Geleceği besleme’ misyonu ışığında Ar-Ge çalışmalarına ve inovasyona büyük önem veren Trouw Nutrition, kanatlı hayvanlar için önemli bir besin bileşeni olan betain hakkında güncel gelişmeleri paylaştı. Yapılan araştırmalarla ilgili bilgiler aktaran Trouw Nutrition Türkiye Kanatlı Besleme Teknik Müdürü Uğur Karapıçak;“Betain,üç adet metil grubuna sahip olan glisin isimli aminoasitten oluşuyor ve canlılar tarafından sentezlenebiliyor. Gıdalar yoluyla alınan kolin, hücrede mitokondriye taşınıyor ve oksitlenme yoluyla betaine dönüştürülüyor. Kaçınılmaz bir gerçek olarak; kolinin taşınması ve oksidasyon esnasındaki kayıplar, kolinin biyoyararlanımının betainin biyoyararlanımına oranla daha düşük oluyor. Bu noktada diyete betain takviyesi yapılması; büyüme performansını, et verimini, yağ metabolizmasını ve bağışıklığı olumlu yönde etkiliyor. Isı stresi, yumurta sarısındaki vitellogenin ve çok düşük yoğunluklu lipoproteinlerin konsantrasyonlarını önemli ölçüde azaltabiliyor. Bununla birlikte yüzde 0.06'ya kadar rasyona betain takviyesi bu öncülleri ve dolayısıyla yumurta üretimini artırabilir. Zira luteinize edici hormon, estradiol, triiyodotironin, tiroksin, progesteron ve folikül uyarıcı hormon dahil olmak üzere çeşitli hormonların serum seviyeleri, rasyona betain eklendiğinde yumurtlayan tavuklarda yumurta verimini yükseltiyor. Benzer şekilde ön hipofiz bezinde folikül uyarıcı hormon ve luteinize edici hormon ve luteinize edici hormonların üretimini teşvik etmenin bir sonucu olarak, rasyona yüzde 0.1 betain ilavesi yumurtacı tavukların yumurta üretimini artırıyor. Ayrıca betain, yumurtlayan tavuklarda günlük yumurta kütlesini, serum estradiol ve melatonin konsantrasyonunu da yükseltiyor” dedi.

Sıcaklık stresi durumunda hücrenin su kaybetmesini engelliyor
Ter bezlerine sahip olmayan kanatlı hayvanların yüksek sıcaklık stresi altındayken kendilerini soğutmak veya yüksek sıcaklık stresinin etkilerinden kurtulmak için birtakım refleksler gösterdiklerini belirten Uğur Karapıçak; “Bunlardan ilki ağızlarını açarak daha hızlı soluk alıp verirler ve akciğerlerindeki suyu buharlaştırarak kendilerini soğutmaya çalışırlar. Kanatlı hayvanların sıcak stresinin etkilerinden kurtulmak için gösterdikleri ikinci refleks ise iç organ ve dokularındaki kanın bir kısmının deri altına doğru harekete geçmesidir. İşte betain tam olarak burada devreye giriyor. Normal şartlarda bu refleks esnasında damar ağı en çok gelişmiş olan karaciğer ve bağırsaklar olumsuz olarak etkileniyor. Çünkü en fazla kan ve sıvı kaybı bu dokularda gerçekleşiyor. Diyetlerde kullanılan betain ise hem karaciğer hem bağırsak gibi birçok doku ve hücrenin içine girerek su tutma özelliğini kullanıyor ve böylece sıcaklık stresi durumunda hücrenin su kaybetmesini engelleyerek yaşamsal faaliyetlerinin optimum şartlarda sürmesini sağlıyor. Bu özelliğinden dolayı sıcak stresi durumunda betainin vazgeçilmez bir yem katkısı olduğunu söyleyebiliriz. Tüm bunlara ek olarak yemlerde kullanılan betain, dokuların su tutma özelliğini arttırdığı için özellikle göğüs etinin ağırlığının artmasını ve pişirilme esnasında su kaybını azaltarak etin daha yumuşak olmasını sağlıyor” diye belirtti.

Betain hem kolin ikamesi hem de metil donörü olarak kullanılabilir
Betainin, kanatlı endüstrisinde sıklıkla kullanılan kolin maddesinin ikamesi olabileceğini söyleyen Karapıçak; “Kolin; hücre oluşumunda, sinir ve kas sisteminin çalışmasında, hücreler arası iletişimde görevli olan B grubu vitaminlere dahil edilmiş betain öncüsü olan esansiyel bir besin öğesidir. Ancak bugün birçok sektör temsilcisi, üretilen yemdeki ham maddeden gelen kolin miktarının, hayvanlar için yeterli gelip gelmediği konusunda endişe yaşıyor. Yapılan araştırmalarda görülüyor ki, mısır ve soya bazlı rasyonlarla broiler, yumurtacı tavuk ve damızlıklar için gerekli olan esansiyel kolin seviyesi karşılanıyor. Tabii ki, ham maddelerdeki ve yem katkılarındaki kolinin sindirilebilirlik seviyesinin ortalama yüzde 55 olduğu unutulmamalı. Bu noktada üreticilerimizin tedarik ve maliyetler noktasında adeta bir kaos yaşadığı bu günlerde kolin yerine betain kullanmaları hem teknik olarak hem de maliyet olarak büyük bir fayda sağlıyor. Betainin güçlü içeriği, söz konusu metil olduğunda da devreye giriyor. Şöyle ki, methioninin biyolojik reaksiyonuna baktığımızda yapısındaki metili vererek gerekli kimyasal reaksiyonlara destekte bulunduğunu görüyoruz. Yani betain de metil donörü özelliği ile metabolizmada bir methionin molekülü gibi hareket edebiliyor. Avrupa Gıda Güvenliği Komisyonu tarafından da onaylanan betain hidroklorür, tüm bu özellikleri sayesinde kanatlı sürülerden daha fazla satılabilir son ürün almak için yılın her döneminde kullanılabilen bir güce dönüşüyor” şeklinde konuştu.